Yetki
Madde 168 – (1) Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.
İlgili Yargıtay Kararları
1-) Yetki kuralının dikkate alınması için taraflar tarafından süresi içerisinde yetki itirazında bulunulması gerekmektedir.
Y. 2. H.D. T: 22.12.2011, E: 2011/4700, K: 2011/23308
“Dava, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununa dayanan nüfus kaydının düzeltilmesi niteliğinde olmayıp, Cumhuriyet Savcısı tarafından açılan “eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede hısımlığın bulunması” (TMK. md. 145/4) sebebiyle evliliğin mutlak butlanına ilişkindir. Evlenmenin butlanı davasında yetki ve yargılama usulü bakımından boşanmaya ilişkin hükümler uygulanır (TMK. md. 160). Boşanma davalarında da yetkili mahkeme eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir (TMK. md. 168). Bu yetki kuralı, re’sen dikkate alınabilecek kesin yetki değildir. Davalılarca ilk itiraz süresi içinde itiraz edilmesi halinde dikkate alınabilir. Davalıların herhangi bir yetki itirazı bulunmamaktadır. Öyleyse işin esasının incelenmesi gerekirken yazılı gerekçe ile re’sen yetkisizlik kararı verilmesi doğru bulunmamıştır.”
2-) Kanun maddesinde gösterilen yetkili mahkemelerden birini seçme hakkı davacıya tanınmasına rağmen davacı bu hakkını kullanmayarak başka bir yerde boşanma davası açarsa seçim hakkı davalıya geçer.
Y. 2. H.D. T: 28.03.2016, E: 2015/14994, K: 2016/6131
“Boşanma davalarında yetkili mahkeme eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir (TMK m. 168). Türk Medeni Kanunun 168. maddesinde gösterilen yetkili mahkemelerden birini seçme hakkı davacıya tanınmıştır. Davacı bu hakkını kullanmayarak başka bir yerde boşanma davası açarsa, o zaman seçme hakkı davalıya geçer. Bu durumda davalının süresi içerisinde yetki itirazında bulunması gerekir. Davalı kadına, dava dilekçesi 18.11.2014 tarihinde tebliğ edilmiş, davalı süresinde cevap dilekçesi sunmadığı gibi süresinden sonra verdiği cevap dilekçesinde de yetki itirazında bulunmamıştır (HMK m. 19/2). Boşanma davalarında yetki kesin olmayıp mahkemece kendiliğinden yetki hususunun değerlendirilmesi mümkün değildir. Bu hali ile eldeki dava açısından mahkemenin yetkili olduğu gözetilerek işin esasına girilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi doğru olmayıp, bozmayı gerektirmiştir.”
3-) Y. 2. H.D. T: 13.05.2013, E: 2013/720, K: 2013/13405
“Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir (TMK 168). Tarafların 20.04.2012 tarihinde evlendikleri ve dava tarihine kadar 6 aylık birlikte oturma koşulunun gerçekleşmediği anlaşılmaktadır. Davacı kadın tarafından 07.08.2012 tarihinde Ankara Aile Mahkemesinde boşanma davası açılmiş, davalı koca tarafından süresinde yetki itirazında bulunulmuş, yerel mahkeme tarafından Kırşehir Aile Mahkemesi’nin yetkili olduğundan yetki itirazının kabulü ile dosyanın Kırşehir Aile Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir. Yapılan soruşturma ve toplanan delillerden davacı kadının 02.08.2012 tarihinde Yenimahalle Nüfus Müdürlüğüne yerleşim yerini Ankara olarak bildirmiştir. Dava açıldığı tarihte davacı kadının yerleşim yeri Ankara’dır. Açıklanan nedenlerle davaya Ankara Aile Mahkemesinde bakılması gerekirken yetkisizlik kararı verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.”
4-) Y. 2. H.D. T: 17.06.2013, E: 2013/5174, K: 2013/16825
“Boşanma veya ayrılık davaları, eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesinde açılabileceği gibi, davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesinde de açılabilir (TMK md. 168). Bu yerlerden birini tercih, davayı açana aittir. Dosyaya alınan nüfus kaydında, davacı-karşı davalı (koca)’nın yerleşim yeri adresinin “Sancaktepe-Kartal” olduğu görülmektedir. Adres kayıt sisteminde kayıtlı yerleşim yeri adresi, yerleşim yerine karine oluşturur. Davalı-karşı davacı (kadın), bu karinenin aksini gösteren herhangi bir delil getirememiştir. Dava, kanunen yetkili olan yerde ikame edilmiştir. O halde, davalının yetki itirazının reddi ile işin esasının incelenmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru bulunmamıştır.”
5-) Y. 2. H.D. T: 13.11.2019, E: 2019/6501, K: 2019/11415
“Davacı kadın Gaziantep 4. Aile Mahkemesinde evlilik birliğinin temelinden sarsılması hukuki sebebiyle (TMK m. 166/1) boşanma davası açmış, davalının yetki itirazı üzerine mahkemece “Tarafların ortak ikametgahlarının İzmir Aile Mahkemesi olduğu, davacı kadının eşinden ayrılarak önce İslahiye’ye baba evine gittiği ancak babanın davacı kadını kabul etmemesi sebebiyle Gaziantep’de sığınma evine yerleştiği, sığınma evinde 25.10.2017-07.11.2017 tarihleri arasında kaldığı, sığınma evinde alınan raporda darp ve cebir izine rastlanılmadığı, kadının dava tarihi ve hüküm verildiği tarihte ikametgah adresinin neresi olduğunun bilinmediği, kadının vekili tarafından kadının adresinin beyan edilmediği, kadının yerleşmek maksadıyla Gaziantep de ikamet ettiği hususunun yetki itirazına yönelik mahkemeye sunulan delillerden anlaşılmadığı, can güvenliği kavramının soyut kaldığı, davalı erkeğin yetki itirazının haklı olduğu gerekçesiyle, dosyanın yetkili ve görevli İzmir Aile Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.İlk derece mahkeme kararı davacı kadın tarafından yetki itirazının kabulünün doğru olmadığı gerekçesiyle istinaf edilmiştir. Bölge adliye mahkemesince, davacı kadının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir. Hüküm yetkisizlik kararının bozulmasına yönelik olarak davacı kadın tarafından temyiz edilmiştir.
Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir (TMK m. 168). Yukarıdaki açıklamalar ışığında somut olaya bakıldığında, davacı kadının Gaziantep Kadın Sığınma evinde iken 25.10.2017 tarihinde boşanma davası açtığı, davacı kadının içinde bulunduğu bu koşullara göre, davanın açıldığı tarih itibariyle davacı kadının yerleşim yerinin Gaziantep ve yetkili mahkemenin de Gaziantep Aile Mahkemesi olduğunun kabulünün gerektiği, bu sebeple davanın Gaziantep’te açılmasında bir isabetsizlik bulunmadığı anlaşılmakla, mahkemenin davanın esasına girerek karar vermesi gerekirken, yazılı şekilde yetkisizlik kararı vermesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.”
